Wróć do: Magiczna liczba 4 - część I ...
Cztery narzędzia do sterowania.
- Dźwignia gazu (1). W uproszczeniu jest to sterowanie mocą silnika i wytwarzanej siły ciągu. Aby zwiększyć siłę ciągu należy "dodać gazu". Samolot zacznie przyspieszać ale wraz ze wzrostem prędkości zwiększy się opór powietrza, który w przy pewnej nowej prędkości zrównoważy ciąg. Proste: aby zwiększyć prędkość wystarczy "dodać gazu". Byłoby proste, gdyby nie jeden uboczny efekt. Powietrze opływające skrzydło z większą prędkością wytwarza większą siłę nośną. Jeśli temu nie przeciwdziałamy, samolot nie tylko będzie leciał szybciej, ale jednocześnie zacznie się wznosić.
- Dźwignia steru wysokości (2). Tak naprawdę, to służy ona do zmiany pochylenia samolotu poprzez poruszanie sterem wysokości - części statecznika poziomego (to takie małe skrzydełko na ogonie samolotu). Zmieniając pochylenie samolotu zmieniamy kąt natarcia skrzydła (kąt pod jakim skrzydło przecina powietrze) a przez to wielkość siły nośnej skrzydła. Im większy kąt natarcia (oczywiście w pewnych granicach) tym większą siłę nośną skrzydło wytwarza. Proste: przez zmianę siły nośnej możemy zmieniać wysokość. Byłoby proste, gdyby nie jeden uboczny efekt. Im większa jest siła nośna wytwarzana przez skrzydło (przy tej samej prędkości) tym większy jest opór powietrza. To komplikuje nieco sterowanie. Jak nie zwiększymy siły ciągu (prosto mówiąc nie dodamy gazu) samolot zmniejszy prędkość, i zmniejszy się siła nośna, a w ekstremalnych przypadkach samo wychylenie steru wysokości "do siebie" (dla nabrania wysokości) może spowodować reakcje samolotu odwrotną do zamierzonej i po utracie prędkości samolot zacznie opadać. A więc w celu zmiany wysokości bez zmiany prędkości wraz ruchem dźwigni steru wysokości należy odpowiednio skorygować ciąg przez zmianę położenia dźwigni gazu.
- Lotki (3). W uproszczeniu mówiąc służą one do przechylania samolotu na boki. Część skrzydeł przy krawędzi spływu (lotki) może być odchylana do góry i do dołu zawsze w ten sposób, ze jeśli lotka na jednym skrzydle odchyla się do góry zmniejszając jego siłę nośną to w drugim skrzydle lotka odchyla się do dołu zwiększając jego siłę nośna. Ta różnica nośności wytwarza wypadkowy moment obracający samolot wzdłuż jego osi wzdłużnej. Przechylenie samolotu jest podstawową metodą wprowadzenia samolotu w zakręt. Jeśli samolot jest przechylony od poziomu, to składowa pozioma siły nośnej działającej zawsze prostopadle do skrzydła jest siłą dośrodkową, a więc powoduje, że samolot zakręca w tę stronę, w którą jest on przechylony. Nie jest to piękny zakręt bo ta siła dośrodkowa "ciągnie" samolot bokiem. Aby samolot wykonał ładny "skoordynowany" zakręt w którym kadłub podąża za nosem należy obrócić nos w kierunku skrętu. Do tego właśnie służy ster kierunku.
- Ster kierunku (4). Służy on do odchylania osi samolotu w prawo lub lewo od kierunku lotu przez wychylenie steru kierunku (część statecznika pionowego). Oczywiście samo odchylenie samolotu w prawo lub w lewo nie spowoduje, ze samolot z miejsca zacznie zakręcać, a raczej ustawi samolot w położeniu, że będzie on leciał bokiem. Tylko przy jednoczesnym użyciu lotek i steru kierunku można uzyskać ładne "skoordynowane" zakręcanie - najbardziej efektywny sposób zmiany kierunku lotu.
Lot samolotem to nie tylko "wiszenie tam w górze". Każdy lot musi się kiedyś skończyć, prawda? Lepiej więc, żeby odbyło się to w sposób kontrolowany tak, aby nie mówili o naszym lądowaniu w Wiadomościach Wieczornych w TV. Aby to zrozumieć, trzeba się zapoznać z czterema podstawowymi fazami lotu. No tak, znów ta liczba "4".